«Επιδημία» παρακολουθήσεων με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας

Επιλεγμένη αρθρογραφία από τον καθημερινό Τύπο
Κλειδωμένο
Άβαταρ μέλους
siya.gr
Site Admin
Δημοσιεύσεις: 80
Εγγραφή: Κυρ Μαρ 22, 2020 12:29 pm

«Επιδημία» παρακολουθήσεων με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας

Δημοσίευση από siya.gr »

Γιγαντιαίοι μηχανισμοί για κάθε χρήση και στο μέλλον στήνονται από τα κράτη, σε συνεργασία με εταιρείες που διαχειρίζονται τεχνολογία αιχμής

Σε πολλές χώρες του κόσμου, εν μέσω πανδημίας του κορονοϊού, ο κρατικός μηχανισμός επιστρατεύει την τεχνολογία μέσω των έξυπνων τηλεφώνων, για να στήσει ένα τεράστιο δίκτυο παρακολούθησης των κατόχων τους, στο όνομα της επιτήρησης των περιορισμών που επιβάλλονται στην κίνηση, για την ανάσχεση της διασποράς.
Οι μηχανισμοί αυτοί έρχονται στις περισσότερες περιπτώσεις ως κλιμάκωση των περιορισμών και με επίφαση την αυστηρότερη τήρησή τους. Το ερώτημα όμως είναι: Γιατί ενώ στην πλειοψηφία των κρατών που πλήττονται από τον κορονοϊό και έχουν επιβληθεί μέτρα αυτοπεριορισμού, ο λαός δείχνει γενικά να τα τηρεί, οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να τα κλιμακώνουν, με αποκορύφωμα την ηλεκτρονική παρακολούθηση χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ανθρώπων;

Οσο αναγκαία για τη δημόσια υγεία κι αν παρουσιάζονται αυτά τα μέτρα, όσο κι αν οι κυβερνήσεις προσπαθούν να τα δικαιολογήσουν, λέγοντας ότι είναι έκτακτα και δεν υποκλέπτουν προσωπικά δεδομένα, η πείρα δείχνει ότι η εφαρμογή τους δεν έπεσε από τον ουρανό και ότι η εξοικείωση γενικά του λαού με τέτοιους μηχανισμούς ανοίγει επικίνδυνους δρόμους για τα ατομικά και συλλογικά του δικαιώματα.

Οπως πρόσφατα σημείωνε η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ, σε σχετική Ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «οι κρατικές κατασταλτικές λειτουργίες και πρακτικές, οι οποίες εφαρμόζονται σε "έκτακτες" περιόδους και περιστέλλουν συνδικαλιστικά και πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες, παραμένουν και στις "κανονικές" περιόδους, έχοντας ήδη επιβληθεί στη συνείδηση των εργαζομένων και των λαών».

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η ευρωπαϊκή και οι εθνικές νομοθεσίες προβλέπουν τις παρακολουθήσεις για διάφορους λόγους, κυρίως για θέματα ασφάλειας και τρομοκρατίας, με αστείους περιορισμούς για τα προσωπικά δεδομένα. Οπως είναι βέβαιο ότι οι δυνατότητες της τεχνολογίας αιχμής που διαθέτουν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, ξεπερνούν κάθε μέσο αυτοπροστασίας των προσωπικών δεδομένων όσων κάνουν χρήση των υπηρεσιών τους. Πολύ περισσότερο όταν αυτά κινήσουν το ενδιαφέρον κρατικών υπηρεσιών...

Παρακάτω, σταχυολογούμε ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις χωρών που εφαρμόζουν ήδη τέτοια μέτρα, στο όνομα της «προστασίας» του πληθυσμού από τον κορονοϊό.

Η τεχνολογία σε αδίστακτα χέρια

Στη Σιγκαπούρη, μία από τις 22 χώρες στον κόσμο που επιβεβαιωμένα έχει εφαρμόσει νέα μέτρα ψηφιακής παρακολούθησης του πληθυσμού με αφορμή την πανδημία, η Τεχνολογική Υπηρεσία και το υπουργείο Υγείας έχουν αναπτύξει μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, το «TraceTogether», το οποίο εντοπίζει επαφές ατόμων που έχουν προσβληθεί από κορονοϊό και την οποία από τις 20 Μάρτη την χρησιμοποιεί το 13% του πληθυσμού της χώρας.

Οταν δύο χρήστες της εφαρμογής βρεθούν μεταξύ τους σε απόσταση μικρότερη των δύο μέτρων, τα κινητά τηλέφωνά τους συνδέονται μέσω Bluetooth. Εάν η εγγύτητα κρατήσει για πάνω από 30 λεπτά, τα κινητά καταγράφουν τη συνάντηση και την αποθηκεύουν κρυπτογραφημένα.

Οταν ένα άτομο με την εφαρμογή διαγνωστεί με τον ιό, είναι υποχρεωμένο από τον νόμο να παραδώσει τα δεδομένα σε ιχνηλάτες επαφών, οι οποίοι τα αποκρυπτογραφούν και στη συνέχεια ενημερώνουν όσους βρέθηκαν σε επαφή με το κρούσμα. Μάλιστα, σε ενημερωτικό βίντεο για την εφαρμογή, η κυβέρνηση ενημερώνει πως με αυτόν τον τρόπο δεν συλλέγονται δεδομένα τοποθεσίας, ή άλλα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.

Η κυβέρνηση της Ν. Κορέας έχει επεκτείνει τη συλλογή δεδομένων πέρα από τα κινητά τηλέφωνα και στις βάσεις δεδομένων των τραπεζών, με τα δεδομένα χρήσης των πιστωτικών καρτών, αλλά και από τις συνεντεύξεις ιχνηλάτησης των ασθενών, με τα οποία έχει δημιουργήσει έναν δημόσια προσβάσιμο διαδικτυακό χάρτη που παρουσιάζει το ιστορικό μετακινήσεων όλων των κρουσμάτων κορονοϊού της χώρας!

Η διευθύντρια των Νοτιοκορεατικών Κέντρων για την Πρόληψη και τον Ελεγχο Ασθενειών, Γιανγκ Ουν-Κιεονγκ, αναγνώρισε σε δήλωσή της πως η πρακτική αυτή καταπατά τα δικαιώματα της ιδιωτικότητας, δικαιολογώντας την ωστόσο με το επιχείρημα ότι «τείνουμε να δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στο κοινό συμφέρον από τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων όταν αντιμετωπίζουμε ασθένειες που μπορούν να μολύνουν και άλλους».

Σε ΗΠΑ και Ευρώπη

Σε αντίστοιχα μέτρα συλλογής δεδομένων έχουν προχωρήσει και οι κυβερνήσεις τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ έχει λάβει χρηματοδότηση 500 εκατ. δολαρίων για να ετοιμάσει μέσα σε 30 μέρες ένα νέο σύστημα συλλογής πληροφοριών και παρακολούθησης, το οποίο δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη με ποια μορφή θα λειτουργεί. Η κυβέρνηση ωστόσο εξέφρασε το ενδιαφέρον για την αξιοποίηση των δεδομένων από εταιρείες τηλεπικοινωνίας, διαφήμισης και άλλες «πλατφόρμες τεχνολογίας».

Στην Ευρώπη, σύμφωνα με δελτίο της Κομισιόν, «ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς πραγματοποίησε τηλεδιάσκεψη με στελέχη τηλεπικοινωνιών για να ζητήσει μεγαλύτερη πρόσβαση στις ανώνυμες πληροφορίες των πολιτών. Κάλεσε τις εταιρείες να παραδώσουν ανώνυμα και συγκεντρωτικά δεδομένα από τα κινητά τηλέφωνα των ανθρώπων για να παρακολουθήσουν τον τρόπο με τον οποίο εξαπλώνεται ο ιός».

Τα μονοπώλια των τηλεπικοινωνιών σε Γερμανία, Βουλγαρία, Ιταλία, Αγγλία, Αυστρία και Βέλγιο παρέχουν επιβεβαιωμένα τα δεδομένα των πελατών τους στις κυβερνήσεις, ενώ σε Πολωνία και Ισπανία έχουν αναπτυχθεί εφαρμογές για τα κινητά τηλέφωνα με τις οποίες επιβεβαιώνεται στις αρχές ότι οι χρήστες τηρούν τα μέτρα περιορισμού μετακινήσεων, ενώ σε διαφορετική περίπτωση τις ενημερώνουν αυτόματα.

Οπως αποκάλυψε πρόσφατα ο «Ριζοσπάστης», η ελληνική πρεσβεία στη Μαδρίτη, με εσωτερικό έγγραφο που απευθύνεται στο ΥΠΕΞ και σε μια σειρά από υπηρεσίες και οργανισμούς στην Ελλάδα, ενημερώνει για τη συνδρομή που προσφέρουν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας στην παρακολούθηση των μέτρων περιορισμού που έχει επιβάλει η ισπανική κυβέρνηση.

Οπως σημειώνεται, μάλιστα, στο ίδιο έγγραφο, από τον Οκτώβρη του 2019 η Εθνική Στατιστική Αρχή είχε έρθει σε συμφωνία με τους παρόχους υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, για να της δώσουν δεδομένα των χρηστών τους τα οποία χαρακτηρίζονται «μη προσωπικά».

Το τελευταίο τονίζεται συνεχώς από τις αρχές, που προσπαθούν να δημιουργήσουν την αίσθηση ότι οι καταγραφές τους αφορούν μαζικά και ανώνυμα δεδομένα και όχι εξατομικευμένη και προσωποποιημένη παρακολούθηση. Ωστόσο, ακόμα και αν τα δεδομένα είναι όντως ανώνυμα, η δυνατότητα ταυτοποίησης είναι μεγάλη. Επιτόπια έρευνα επιστημόνων του αμερικανικού MIT και του βελγικού Πανεπιστημίου της Λουβέν, με δείγμα 1,5 εκατ. χρήστες κινητών τηλεφώνων στην Ευρώπη το 2013, έδειξε ότι το 95% αυτών μπορούσαν να ταυτοποιηθούν.

Το σίγουρο είναι πως οι δυνατότητες τέτοιων μηχανισμών είναι ανεξάντλητες και συνεχώς εξελίσσονται.

Δοκιμάζουν και νέα εργαλεία...

Ενα βήμα πιο πέρα έχει προχωρήσει η Ρωσία, η οποία, πέρα από τα δεδομένα γεωγραφικής τοποθεσίας που αξιοποιεί από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, χρησιμοποιεί τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης στην αναγνώριση προσώπων από το δίκτυο των 100.000 καμερών παρακολούθησης της Μόσχας, για να επιτηρεί τα μέτρα καραντίνας.

Το δίκτυο αυτό είναι συνδεδεμένο με ένα κέντρο ελέγχου, το οποίο μπορεί να ταυτοποιήσει εάν τα πρόσωπα που αναγνωρίζει επιτρέπεται να βγουν από το σπίτι τους. Το επόμενο διάστημα, στο δίκτυο θα συνδεθούν και οι υπόλοιπες περίπου 70.000 κάμερες που είναι εγκατεστημένες στην πόλη.

Αλλά και στην ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Ατζέντα για την Ασφάλεια του 2015 θέτει ψηλά στις προτεραιότητες την αξιοποίηση των καμερών στην παρακολούθηση και καταγραφή, χρηματοδοτώντας μάλιστα δεκάδες ερευνητικά προγράμματα, προϋπολογισμού εκατομμυρίων ευρώ το καθένα. Σε αυτά συμπράττουν εταιρείες παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, εταιρείες τεχνολογίας και πληροφορικής, αλλά και τμήματα πανεπιστημίων.

Ενδεικτικό είναι το ερευνητικό πρόγραμμα ADABTS - Automatic Detection of Abnormal Behaviour and Threats in crowded Spaces (Αυτόματος εντοπισμός ασυνήθιστης συμπεριφοράς και απειλών σε χώρους συνωστισμού), το οποίο χρηματοδοτήθηκε με 3,2 εκατ. ευρώ την περίοδο 2009-20013 και το «SAMURAI» - «Suspicious and Abnormal Behavior Monitoring Using a Network of Cameras & Sensors for Situation Awareness Enhancement» (Παρακολούθηση ύποπτης και ασυνήθιστης συμπεριφοράς με τη χρήση δικτύου καμερών και αισθητήρων για την ενίσχυση αντίληψης καταστάσεων) την περίοδο 2008-2011 με περίπου 2,5 εκατ. ευρώ.

Χρειάζεται επαγρύπνηση!

Πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι οι «αγαθές προθέσεις» των κυβερνήσεων σε ό,τι αφορά τη χρήση τέτοιων μεθόδων παρακολούθησης εν μέσω πανδημίας αμφισβητούνται και από τους πλέον αρμόδιους, που εκφράζουν την άποψη ότι ελάχιστα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση μιας επιδημίας.

Μάλιστα, ένας ειδικός σε θέματα δημόσιας υγείας και ψηφιακής διακυβέρνησης, όπως και μια επιδημιολόγος, σύμβουλος του ΠΟΥ, που μίλησαν στον «Economist», εξέφρασαν την άποψη ότι οι «μάγοι των δεδομένων» θα έπρεπε να αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνολογίας αιχμής σε άλλα πεδία, όπως για παράδειγμα η βελτίωση των αλυσίδων εφοδιασμού ιατρικού εξοπλισμού, που χωλαίνουν. Ανεξάρτητα από τις προθέσεις των δυο επιστημόνων, είναι κι αυτό μια απόδειξη για το πώς η τεχνολογία χρησιμοποιείται σε βάρος του λαού και των συμφερόντων του, ενώ θα μπορούσε να συνδράμει καθοριστικά την προσπάθεια να σωθούν ζωές, υπηρετώντας πραγματικές ανάγκες του.

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται ο λαός να βρίσκεται σε επιφυλακή, γιατί οι πειραματισμοί που γίνονται τώρα σε τέτοια μεγάλη κλίμακα, απογειώνουν τις δυνατότητες των μηχανισμών παρακολούθησης για κάθε χρήση και στο μέλλον, σε βάρος των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων του.

Πηγή: Ριζοσπάστης, 5/4/2020
Σύνδεσμος Ιδιωτικών Υπαλλήλων Αθήνας

www.siya.gr

Κλειδωμένο